Η απάντηση του Προέδρου της ΚΕΔΚΕ

ΠΑΡΙ ΚΟΥΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ-Δημάρχου Κοζάνης

Συγκρίνοντας την αυτοδιοίκηση της Ελλάδας με το πρότυπο της αυτοδιοίκησης των αναπτυγμένων χωρών, είναι φυσικό πως θα διαπιστώσουμε ότι της λείπουν πολλά.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της αυτοδιοίκησης στη χώρα μας σήμερα είναι η χαμηλή στελέχωση, η οικονομική δυσπραγία, οι δαιδαλώδεις και αναποτελεσματικοί μηχανισμοί ελέγχου που μόνο τη διαφάνεια δεν εγγυώνται, οι λίγες αρμοδιότητες και η έντονη εξάρτηση από ένα συγκεντρωτικό κράτος.  Ωστόσο η βασική και θεμελιώδης προϋπόθεση που λείπει απ΄ την ελληνική αυτοδιοίκηση είναι η οικονομική της αυτοδυναμία, που θα βασίζεται σε τοπικά έσοδα και φόρους.

Ακριβώς γι΄ αυτό πιστεύω πως η φορολογική αποκέντρωση χωρίς πρόσθετους φόρους, η δυνατότητα δηλαδή της διαχείρισης φόρων με παράλληλη αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, είναι η μητέρα των μεταρρυθμίσεων. Είναι η μεταρρύθμιση εκείνη που ταυτίζει την αρμοδιότητα με την ευθύνη, φέρνει το επίπεδο των αποφάσεων κοντά στην τοπική κοινωνία, καθιστά υποχρεωτικό σχεδόν το άνοιγμα του θεσμού σε διαδικασίες συμμετοχής και δίνει στην έννοια της διαφάνειας την πραγματική της διάσταση.

Να γνωρίζει δηλαδή ο πολίτης πόσα δίνει, πού πάνε και πώς γίνεται η διαχείριση τους.

Τέλος, κι ίσως αυτό είναι το σημαντικότερο, η διαδικασία της φορολογικής αποκέντρωσης και των τοπικών εσόδων είναι μια διαδικασία η οποία επιτρέπει συλλογικές συμφωνίες σε τοπικό επίπεδο οδηγώντας έτσι με ασφάλεια στην απελευθέρωση κρίσιμων δυνάμεων που υπάρχουν σε όλες τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες μπορούν να την οδηγήσουν, μαζί με τα αιρετά όργανα της, στην ανάπτυξη και την ευημερία.

Για το θέμα αυτό βέβαια θέλω να τονίσω πως στο τελευταίο τακτικό συνέδριο της ΚΕΔΚΕ στη Ρόδο, με την πολύτιμη αρωγή του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης που πρόσφατα δημιουργήσαμε, καταθέσαμε μια ολοκληρωμένη πρόταση- πλαίσιο για τη φορολογική αποκέντρωση που περιέχει εναλλακτικά σενάρια, συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και τρόπους εφαρμογής, η οποία υιοθετήθηκε με συντριπτική πλειοψηφία από τους συνέδρους πλην ελαχίστων που εμμένουν ψευδώς ότι η πρόταση εμπεριέχει νέους φόρους ενώ δε συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Θέλω να τονίσω ότι η πρόταση μας έχει ως αναπόσπαστο στοιχείο και μια πολύ ξεκάθαρη και προωθημένη θέση για την ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου που θα εγγυώνται τη διαφάνεια στη διαχείριση του δημόσιου χρήματος και των τοπικών εσόδων και σε αδρές γραμμές περιλαμβάνει:

Την αποφασιστική ενίσχυση των διαδικασιών εσωτερικού ελέγχου απ΄ τους ίδιους τους αιρετούςΤον αποτελεσματικότερο έλεγχο των αποφάσεων από τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες του κράτους που σήμερα είναι πλημμελέστατος Την αντικατάσταση των πολλών και αναποτελεσματικών μηχανισμών ελέγχου με μια ανεξάρτητη αρχή η οποία θα ελέγχει τις αποφάσεις όλων των συλλογικών οργάνων της αυτοδιοίκησης που παράγουν οικονομικό αποτέλεσμα.             

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΚΕΡΔΟΣ

Η Συνέντευξη του Δημάρχου Κοζάνης

ΠΑΡΙ ΚΟΥΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ 

1.     Τα προβλήματα της Κοζάνης πιστεύω πως ταυτίζονται, στο αναπτυξιακό επίπεδο, με τα προβλήματα της Περιφέρειας της Δυτικής Μακεδονίας.  Η Δυτική Μακεδονία είναι μια απ΄ τις πολλές περιοχές του πλανήτη που την αφορούν ιδιαίτερα οι έντονες και μεγάλες αλλαγές που υπήρξαν στο γεωπολιτικό χάρτη όλης της ανθρωπότητας και ιδιαίτερα της Ευρώπης. Από τόπος συνόρων έχει μετατραπεί σε μια απ΄ τις πύλες της χώρας προς τη νοτιοανατολική Ευρώπη.

Παράλληλα, μεγάλα έργα όπως η ΕΓΝΑΤΙΑ οδός καθιστούν παρελθόν το πρόβλημα της απομόνωσης και φυσικά αυτές οι εξελίξεις συνεπάγονται καθοριστικές αλλαγές στο ρόλο, στις κατευθύνσεις, στις επιλογές, στην ιεράρχηση των σκοπών και των στόχων. Αν σ΄ όλα αυτά προσθέσει κανείς και το ότι η ανάπτυξη μας βασίστηκε εδώ και πολλά χρόνια αφ΄ ενός στη ΔΕΗ και αφ΄ ετέρου σε κάποιες δραστηριότητες όπως η γούνα, οι αλλαγές που σημειώθηκαν σε τέτοιους τομείς μας έφεραν μπροστά σε νέα δεδομένα. Η ΔΕΗ δεν έχει να προσφέρει περισσότερα στην απασχόληση και η γούνα πέρασε από αλλεπάλληλες κρίσεις τα τελευταία χρόνια. Έτσι θεωρώ πως το σοβαρότερο πρόβλημα είναι ένα και μοναδικό.

Η Δυτική Μακεδονία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια μεγάλη πρόκληση. Την αλλαγή του αναπτυξιακού της προφίλ. Γι΄ αυτό κατά την εκτίμηση μου οφείλουμε όλοι οι Δυτικομακεδόνες μαζί, ξεκινώντας απ΄ την αλλαγή της νοοτροπίας μας, να προχωρήσουμε στη χάραξη του κοινού μας μέλλοντος. 

 2.     Σε ό,τι αφορά τα θέματα μείζονος σημασίας, θα μπορούσαμε κατ΄ αρχήν να πούμε πως αυτά είναι, η ταχύτατη ανάπτυξη των υποδομών που σχετίζονται με την αλλαγή της φυσιογνωμίας της περιοχής και αναφέρομαι πρωτίστως στην ΕΓΝΑΤΙΑ και στη συνέχεια στις σιδηροδρομικές και αεροπορικές συνδέσεις. Ακόμα, η ταχύτατη ανάπτυξη του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας που μαζί με το ΤΕΙ καλούνται να παίξουν κυριολεκτικά καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη της περιοχής με την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού. Το σημαντικότερο όμως απ΄ όλα είναι να αλλάξουμε γρήγορα τη νοοτροπία μας, συνειδητοποιώντας πως πρέπει να λειτουργούμε όλοι μαζί. Πράγμα οπωσδήποτε δύσκολο αν σκεφτεί κανείς πως είναι ιδιαίτερη δημοφιλής μέχρι τώρα η αντιμετώπιση των προβλημάτων κατά μόνας, και όχι σε επίπεδο Δυτικής Μακεδονίας.Το όραμα μου ειδικότερα για τη θέση της Κοζάνης έχει να κάνει με την ίδια τη θέση της Κοζάνης. Είναι το φυσικό, ιστορικό και διοικητικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας και γι΄ αυτό καλείται να παίξει το ρόλο του πρωταγωνιστή. Η Κοζάνη οφείλει και πρέπει να γίνει μια πόλη σύγχρονη, ανθρώπινη και ισχυρή, μια πόλη ικανή να επιβιώσει στο πεδίο του οξύτατου ανταγωνισμού που κυριαρχεί στις μέρες μας.

3.     Οι δράσεις μας για την ανάπτυξη του Δήμου μέχρι τώρα είχαν τρία βασικά χαρακτηριστικά. Τον αγώνα για τις σοβαρές αναπτυξιακές επιλογές που σηματοδοτούν την εναρμόνιση μας με το νέο περιβάλλον, την ανάπτυξη σοβαρών σύγχρονων υποδομών και το μεγάλο αγώνα για την αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων όπως είναι η ανεργία και η προστασία του περιβάλλοντος. Μέσα από μια τέτοια λογική και καθώς περνάμε σ΄ ένα εντελώς νέο περιβάλλον η συμμετοχή στα προγράμματα του Γ΄ ΚΠΣ καλύπτει ακριβώς αυτές τις δράσεις και προτεραιότητες.

Την ολοκλήρωση των υποδομών, στην πόλη και τα Δημοτικά διαμερίσματα, την υποβοήθηση της Πολιτείας στην ταχεία ανάπτυξη των υποδομών του Πανεπιστημίου, την ανάπτυξη ενός ευρύτατου δικτύου κοινωνικής και προνοιακής πολιτικής με σύγχρονες δομές και αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που δίνει το ΚΠΣ σε δύο ευαίσθητους τομείς. Τη νέα τεχνολογία και την καινοτομία και τη μάχη για την απασχόληση.  

4.     Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας σχετίζεται άμεσα με την εξασφάλιση σοβαρών και σύγχρονων υποδομών, με την ποιοτική αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και με καθαρούς όρους, στο βαθμό που αυτοί ορίζονται από τοπικές αρχές σε όλους όσους θέλουν να επενδύσουν στην περιοχή. Απ΄ την πλευρά του Δήμου αυτό το τελευταίο το κάνουμε με ιδιαίτερα οργανωμένο και σύγχρονο τρόπο στα πλαίσια εκπόνησης του νέου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου, μέσω του οποίου δημιουργούμε ζώνες επιχειρηματικότητας.

Παράλληλα δουλεύουμε μια σειρά άλλων εργαλείων τα οποία δίπλα στο Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ μπορούν να παίξουν ρόλο καταλύτη στην προσέλκυση επενδύσεων.

 Κλείνοντας να προσθέσω ότι η πόλη μας στα πλαίσια της ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να γίνει μια πόλη που δε διαθέτει μόνο σύγχρονες υποδομές, που είναι έργο μας των προηγούμενων χρόνων, αλλά να γίνει και μια πόλη φιλική, ζεστή ανθρώπινη, μια πόλη ελκυστική και ανταγωνιστική στο νέο περιβάλλον.     

Η συνέντευξη του Προέδρου της ΚΕΔΚΕ,

Πάρι Κουκουλόπουλου, Δημάρχου Κοζάνης. 

Προς: κ. Σωτήρη Λέτσιο

1.     Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών νομίζω πως μας οδηγούν, αναμφίβολα, σε μια νέα πορεία, σε μια νέα εποχή.

Τα χαρακτηριστικά της πολιτικής περιόδου είναι σαφή και κατανοητά απ΄ όλους τους πολίτες και αναφέρομαι βέβαια στην ένταξη στην ΟΝΕ, στο ευρώ, στην ένταξη της Κύπρου στην Ε. Ε., στην αλλαγή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, στην εξάρθρωση της τρομοκρατίας. Αναφέρομαι επίσης σε μια ριζική ανατροπή, σε ό,τι αφορά την εθνική μας υπόσταση και το διεθνή ρόλο της χώρας που πιστοποιήθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας στην Ε.Ε.

 Πρόκειται κυριολεκτικά για μια νέα εποχή, με πολλά ερωτήματα βεβαίως και περισσότερες αναζητήσεις, αλλά και πολλά νέα δεδομένα.

Η ανάγκη προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα είναι αυτή που αποτελεί την κινητήρια δύναμη των εξελίξεων που ξεκίνησαν και δρομολογήθηκαν απ΄ τις πρωτοβουλίες του Πρωθυπουργού και Προέδρου του ΠΑΣΟΚ κ. Κώστα Σημίτη και θα πρέπει να έχουμε την υπομονή να ολοκληρωθούν αυτές, με τη διατύπωση των θέσεων που θα περιλαμβάνονται στη χάρτα της πραγματικής σύγκλισης για να προβούμε σε κρίσεις. Σε κάθε περίπτωση πάντως, γνώμη μου είναι πως, δεν έμεινε ανέπαφο το κυβερνητικό σχήμα, και δεν αναφέρομαι στον περιορισμένο ανασχηματισμό, αλλά στην πλήρη αποκοπή του από την κομματική ενασχόληση, κάτι που σημαίνει πως όλοι πλέον θα είναι απερίσπαστοι στα κυβερνητικά τους καθήκοντα.

2.     Οι πρωτοβουλίες είναι δεδομένες και έχουν προσδιοριστεί με σαφήνεια απ΄ τον ίδιο τον Πρωθυπουργό στην τελευταία συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής.

Προβολή και ανάδειξη του κυβερνητικού έργου και επιτάχυνση των ρυθμών παραγωγής του. Κοινωνικός διάλογος με κεντρικό άξονα τη χάρτα της πραγματικής σύγκλισης, που αποτελεί την πρόταση για το αύριο του τόπου.

Πρωτοβουλίες ακόμα στην κομματική μας οργάνωση με βασικό στόχο το άνοιγμα του ΠΑΣΟΚ προς την κοινωνία και όλα τα σύγχρονα κοινωνικά κινήματα. Σ΄ αυτό το σημείο θα ήθελα να προσθέσω ένα προσωπικό σχόλιο. Μέχρι τώρα μιλάγαμε, δικαιολογημένα, για την καθυστέρηση του Γ΄ ΚΠΣ. Καθυστέρηση που δημιουργούσε προβλήματα στην ελληνική οικονομία, με φυσικό επακόλουθο τη δυσαρέσκεια των πολιτών. 

Σήμερα όμως, απ΄ ό,τι φαίνεται, το Γ΄ ΚΠΣ άρχισε ήδη να λειτουργεί θετικά και πίστη μου είναι πως τους επόμενους μήνες οι εξελίξεις θα είναι θεαματικές προς το καλύτερο, όχι διότι πλησιάζουν οι εκλογές, αλλά επειδή ωρίμασε ένα μεγάλο μέρος του Γ΄ ΚΠΣ και αυτό θα γίνει απολύτως ορατό στους πολίτες.

3.     Είναι σαφές πως η ανανέωση δεν μπορεί να προκύψει παρά μόνο μέσα από δύο δρόμους. Πρώτον, σοβαρές αλλαγές στον πολιτικό μας λόγο. Δεύτερον, σοβαρές αλλαγές στα πρόσωπα. Είναι απολύτως φυσικό ν΄ ακολουθήσουν αλλαγές στη δομή, την οργάνωση και, κυρίως, τη σχέση του κόμματος με την κοινωνία, αλλά σε κάθε περίπτωση προηγούνται τα δύο πρώτα. Θέλω ιδιαίτερα να σταθώ στο πρώτο γιατί νομίζω πως στους κομματικούς σχηματισμούς και στην πολιτική γενικότερα, ισχύει το εν αρχή ην ο λόγος. Ο πολιτικός λόγος αποτελεί τη λυδία λίθο όλων των αλλαγών αλλά συμφωνώ απόλυτα μ΄ αυτό που είπε ο πρωθυπουργός ότι εξίσου αναγκαία είναι πάρα πολλές η αλλαγή και σε πρόσωπα.

Κι αυτό γιατί είναι πολυσύχναστο το φαινόμενο, και δεν είναι μόνο ελληνικό ή του ΠΑΣΟΚ, πρόσωπα που έχουν ταυτιστεί με μια ορισμένη πολιτική αντίληψη ή έναν ορισμένο πολιτικό λόγο να μην μπορούν να εκπέμψουν κάτι καινούργιο. Ζήτημα βέβαια αλλαγής συμβόλων, ή ονομασίας του κόμματος δεν τίθεται σε καμιά περίπτωση. Εάν πάντως εννοείται αυτό που προ δύο ετών είχε αποτυπωθεί σε μια συνέντευξη του Μιχάλη Χρυσοχοίδη, νομίζω ότι καλά θα κάνουν όσοι το επιθυμούν να τη ξαναδιαβάσουν. Έτσι θα διαπιστώσουν ότι σε μια αποστροφή του λόγου του ο νέος Γραμματέας είπε πολύ απλά ότι δεν πρέπει να υπάρχει στη διαδικασία ανανέωσης θέσφατο, γιατί η εποχή χαρακτηρίζεται απ΄ ολότελα νέα δεδομένα. Μια θέση, με την οποία ο κάθε λογικός άνθρωπος πρέπει να συμφωνήσει κι εμένα προσωπικά με βρίσκει σύμφωνο.

4.     Η συμμετοχή προσώπων είναι σίγουρα μια βασική παράμετρος και παραπέμπω στο ρόλο των προσώπων για τον οποίο αναφέρθηκα στην προηγούμενη απάντηση μου. Το ζήτημα βέβαια της κεντροαριστεράς έχει ως άλφα και ωμέγα την προγραμματική σύγκλιση, την αλλαγή αντίληψης από όλους. Και απ΄ το ΠΑΣΟΚ που πρέπει ν΄ απαλλαγεί απ΄ τη νοοτροπία με την οποία αντιμετωπίζει μέχρι τώρα το ζήτημα αλλά και από τις άλλες κινήσεις και κόμματα της κεντροαριστεράς.

Προσωπική μου γνώμη πρώτα απ΄ όλα είναι πως, αν θέλουμε την κεντροαριστερά πρέπει ν΄ αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε το ζήτημα, γιατί στο πίσω μέρος του μυαλό του ο καθένας, σκεφτόμενος υποκειμενικά, βάζει το δικό του ρόλο και ποιος θα ΄ναι αυτός. Αν αυτό φύγει απ΄ τη μέση πιστεύω πως ο δρόμος για την προώθηση μιας κεντροαριστερής συμμαχίας, στην οποία και προσωπικά πιστεύω, θα μπορέσει ν΄ ανοίξει.

5.     Νομίζω πως δεν απέχουμε ιδιαίτερα απ΄ την καθιέρωση της τριτοβάθμιας αυτοδιοίκησης αλλά πρέπει να κάνω μια παρατήρηση. Ήδη το Σύνταγμα προβλέπει δύο βαθμούς αυτοδιοίκησης άρα δεν πρόκειται να υπάρξει τριτοβάθμια αυτοδιοίκηση αλλά μετεξέλιξη του σημερινού β΄ βαθμού σ΄ αυτό που λέγαμε παλιότερα τριτοβάθμια αυτοδιοίκηση. Είμαστε μπροστά στο διάλογο, οι θέσεις της αυτοδιοίκησης είναι δεδομένες και πολύ απλά αποτυπώνονται στην πρόταση, ισχυρός πρώτος βαθμός, μετεξέλιξη του δεύτερου βαθμού σε περιφερειακή αυτοδιοίκηση. Σε ό,τι αφορά τις αρμοδιότητες νομίζω ότι ήδη έχουν μεταφερθεί τα τελευταία χρόνια αρκετές και με όχημα το Γ΄ ΚΠΣ κατ΄ ουσίαν βρισκόμαστε σ΄ ένα πολύ καλό δρόμο στο ζήτημα των νέων αρμοδιοτήτων. Υπάρχουν όμως πολύ σοβαρά προβλήματα γιατί η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν έχει αντιμετωπισθεί στα πλαίσια ενός επιχειρησιακού σχεδίου που θα σηματοδοτούσε τη μετεξέλιξη μας σε Ευρωπαϊκή Αυτοδιοίκηση. Όλα αυτά όμως είναι ζητήματα και προβλήματα που μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε.

6.     Τα οικονομικά προβλήματα είναι ιδιαίτερα έντονα και οξυμένα και είναι γνωστό ότι βρισκόμαστε σε μια αντιπαράθεση με την Κυβέρνηση και ιδιαίτερα το οικονομικό επιτελείο, τους τελευταίους μήνες. Έχουν γίνει αρκετά βήματα προσέγγισης και επίκειται και η συνάντηση μας με τον Πρωθυπουργό. Θέλω να πιστεύω ότι το πρόβλημα θα λυθεί οριστικά μετά τη συνάντηση μας με τον πρωθυπουργό για έναν πολύ απλό λόγο. Η φύση των οικονομικών προβλημάτων σήμερα στους Δήμους κατ΄ ουσίαν υπονομεύει την πορεία αποκέντρωσης της χώρας και της σύγκλισης μας με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Δε νομίζω ότι υπάρχει λόγος ή τρόπος γυρισμού, σ΄ αυτό τον τομέα, σε άλλες εποχές και σε αναχρονιστικές καταστάσεις και θέλω να πιστεύω ότι ο κ. Σημίτης θα βάλει τη σφραγίδα του στη συνάντηση μας που θα γίνει προσεχώς. Σε ό,τι αφορά τη διαφθορά θέλω να σημειώσω ότι η Αυτοδιοίκηση δε βρίσκεται έξω απ΄ την κοινωνία μας, είναι αναπόσπαστο τμήμα της και ταλανίζεται και ταλαιπωρείται από φαινόμενα που μας απασχολούν όλους μας.

Σε κάθε περίπτωση πάντως θεωρούμε πρώτης προτεραιότητας ζήτημα την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων με απόλυτο και παραδειγματικό τρόπο και ο λόγος είναι απλός και συγκεκριμένος. Πέραν του ότι αποτελεί υποχρέωση όλων μας η λειτουργία με πλήρη διαφάνεια γιατί είναι απαίτηση των καιρών και των πολιτών, η υποχρέωση αυτή είναι διπλή γιατί η Αυτοδιοίκηση βρίσκεται σε μια φάση ανάπτυξης και φυσικά ζητήματα αδιαφάνειας, κακοδιαχείρισης και διαφθοράς εγείρουν συγκεκριμένες αμφισβητήσεις και τελικά συνιστούν ένα μείζον πολιτικό πρόβλημα για τη μετεξέλιξη του ίδιου του θεσμού.                              

 Οι απαντήσεις του Προέδρου της ΚΕΔΚΕ

ΠΑΡΙ ΚΟΥΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ-Δημάρχου Κοζάνης

1.     Ένας σύγχρονος Δήμος οφείλει να είναι πρώτα απ΄ όλα δημοκρατικός στη λήψη των αποφάσεων, διαφανής στην καθημερινή του λειτουργία και ανοιχτός στην κοινωνία των πολιτών αλλά και στα μηνύματα των καιρών.  Από εκεί και πέρα, μια σύγχρονη δημοτική αρχή οφείλει να διαμορφώσει- υιοθετήσει ένα συγκεκριμένο ρεαλιστικό όραμα για τον τόπο της, να εκπονήσει με συμμετοχικό, δημοκρατικό και διαφανή τρόπο ένα εφικτό και ιεραρχημένο σχέδιο που να το υπηρετεί και να διασφαλίσει βέβαια την αποτελεσματική υλοποίηση του.

2.     Το ερώτημα σας αποτέλεσε κεντρικό σημείο τριβής και αντιπαράθεσης της αυτοδιοίκησης με τη συγκεντρωτική κρατικίστικη αντίληψη στην πρόσφατη συνταγματική αναθεώρηση που έληξε υπέρ της αυτοδιοίκησης. Η Αυτοδιοίκηση δεν είναι μοχλός πίεσης προς την κεντρική εξουσία αλλά ένας διακριτός πόλος διαχείρισης δημόσιων υποθέσεων που λειτουργεί σε θεσμοθετημένα πλαίσια και μπορεί με νόμο ν΄ ασκεί και κρατικές αρμοδιότητες.

Αυτή η συγκεκριμένη εξέλιξη ήταν το πρώτο αναγκαίο βήμα  για τη σύγκλιση μας με την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Σίγουρα απέχουμε πολύ από το πρότυπο του Δήμου- τοπική κυβέρνηση και σωρεία υποθέσεων εξαρτώνται από την κεντρική εξουσία. Η δυναμική όμως που ανοίγεται με τη συνταγματική αναθεώρηση είναι συγκεκριμένη με την προϋπόθεση φυσικά ενός νέου κύματος μεταρρυθμίσεων. Στο ίδιο εξάλλου συμπέρασμα μας οδηγεί και η ίδια η εποχή μας. Δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω ότι οφείλουμε  να αντικαταστήσουμε τα ρήματα ¨απαιτώ, διεκδικώ και περιμένω¨, με τα ρήματα ¨σχεδιάζω, προγραμματίζω και υλοποιώ¨. Μόνον έτσι μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες που υπάρχουν στις μέρες μας.

3.     Πρόκειται για ένα ρόλο σύνθετο που περιγράφεται με τα ρήματα Προβάλλω- Αξιοποιώ- Κατανοώ.Να προβάλλουμε την ιδιαιτερότητα και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου μας για ν΄ αποτελέσουν οι στόχοι μας μέρος του σχεδίου περιφερειακής ανάπτυξης. Να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες που δίνει το ίδιο το σχέδιο γιατί οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν αναγορεύσει τις έννοιες ωριμότητα και επιλεξιμότητα σε κυρίαρχες απέναντι στην αναγκαιότητα.Να κατανοήσουμε, τέλος, ότι εκτός από μας υπάρχουν και οι άλλοι.        

4.     Με πολλαπλούς τρόπους που διαφέρουν ανάλογα με το μέγεθος του Δήμου. Σ΄ ένα μικρό Καποδιστριακό Δήμο, υπάρχει η δυνατότητα της καθιέρωσης, σε τακτά ή έκτακτα χρονικά διαστήματα, λαϊκών συνελεύσεων για την καλύτερη ενημέρωση και συμμετοχή των πολιτών. Κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό σε αστικά κέντρα, όπου αναγκαστικά ο Δήμος πρέπει με ιδιαίτερη φαντασία αλλά και δημοκρατική ευαισθησία να μην αποκλείει πριν απ΄ τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης όλους όσους διαθέτουν το τεκμήριο της γνώσης ή του ενδιαφέροντος για σοβαρά θέματα.Έτσι λοιπόν, η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη λήψη αποφάσεων εξασφαλίζεται -                  με το άνοιγμα των εισηγητικών επιτροπών, στις οποίες κατά κανόνα προεδρεύουν φυσικά πρόσωπα με εκτελεστική αρμοδιότητα, (Δήμαρχος, Αντιδήμαρχοι, Πρόεδροι Νομικών προσώπων κ.τ.λ.),

-                  τις ανοιχτές συνεδριάσεις των δημοτικών συμβουλίων όπου καλούνται εκπρόσωποι φορέων, κοινωνικών ομάδων, μη κυβερνητικών οργανώσεων,

 -                  τις διαδικασίες απολογισμού έργου, και

-                  τον εξαντλητικό διάλογο στις περιπτώσεις  κατά τις οποίες συζητούνται θέματα μείζονος σημασίας όπως είναι τα ΓΠΣ ή τα ΣΧΟΟΑΠ. Σε κάθε περίπτωση το μεγάλο κέρδος απ΄ τις διαδικασίες συμμετοχής είναι η κατανόηση και συνήθως η στήριξη των αποφάσεων που λαμβάνονται και των στόχων που τίθενται, από μεγάλο μέρος των πολιτών, αν όχι απ΄ όλους.

   Πέρα όμως από τη στήριξη στις αποφάσεις το μεγάλο όφελος βρίσκεται στο άνοιγμα του θεσμού στην κοινωνία.

5.     Σε επίπεδο τοπικής αρχής η αυτοδιοίκηση δε συναντιέται μόνο με τον περιφερειάρχη αλλά συναντιέται και με το δεύτερο βαθμό όπως και με τους υπόλοιπους ΟΤΑ της περιφέρειας. Απ΄ την άλλη ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας των προγραμμάτων είναι δεδομένος. Γι΄ αυτό θα επαναλάβω ένα τρίπτυχο που το έχω προτείνει εδώ και καιρό. Στο επίπεδο της περιφέρειας γενικότερα και όχι στενά του περιφερειάρχη, η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να εμπνέεται απ΄ τις αρχές -        της συνεργασίας με την περιφερειακή αρχή, -        της αλληλεγγύης και της κατανόησης με όλους τους Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού, αλλά και -        της ανταγωνιστικότητας αφού οι ¨έτοιμοι¨ και οι ¨γρήγοροι¨ είναι γνωστό ότι αμείβονται απ΄ το σημερινό πλαίσιο υλοποίησης των έργων.

6.     Το οικονομικό αποτελεί σίγουρα ένα καυτό πρόβλημα που καθιστά, πολλές φορές, την καθημερινότητα ζοφερή. Ακυρώνει συχνά κάθε προσπάθεια σοβαρού προγραμματισμού και πλήττει ευθέως την αξιοπιστία του θεσμού της Αυτοδιοίκησης. Ωστόσο δεν αποτελεί το κύριο πρόβλημα της αυτοδιοίκησης όσο και αν αντικειμενικά είναι κυρίαρχο.

Το κύριο πρόβλημα της τοπικής αυτοδιοίκησης  αφορά το ανθρώπινο δυναμικό

-        η έλλειψη εξειδικευμένου στελεχιακού δυναμικού είναι ορατή παρά τα σοβαρά βήματα που έγιναν τελευταία.

-        η απουσία αξιόπιστων μηχανισμών στήριξης στην ελληνική περιφέρεια είναι κραυγαλέα.

-        οι αιρετοί προσπαθούν μόνοι τους αφού λείπει εντελώς η οργανωμένη διαδικασία ενημέρωσης και κατάρτισης.

Σε πολλές περιπτώσεις, ιδιαίτερα στους μικρούς Δήμους η εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου τοπικής ανάπτυξης όπως επίσης και η υλοποίηση του ανήκουν στη σφαίρα της ουτοπίας. 

7.     Τα ευρωπαϊκά προγράμματα αποτελούν για την Τ.Α. τα τελευταία χρόνια ένα συγκεκριμένο πεδίο άσκησης για τον τρόπο με τον οποίο οφείλει να λειτουργήσει απ΄ εδώ και πέρα. Χωρίς να μεγιστοποιούμε τα οφέλη απ΄ τα ευρωπαϊκά προγράμματα, οφείλουμε να δουλέψουμε με συνέπεια πάνω στις ευκαιρίες που ανοίγουν αυτά, όσο και αν μας ταλαιπωρούν πολλές φορές οι σύνθετες διαδικασίες που χαρακτηρίζουν την υλοποίηση τους. Πρέπει όμως να σημειώσουμε για μια ακόμα φορά πως το ζήτημα του μεγέθους τίθεται εμφαντικά ως πρόβλημα στον συγκεκριμένο τομέα. Έτσι, για παράδειγμα, ένας Δήμος του επιπέδου μιας πρωτεύουσας νομού, είναι αυτονόητο πως έχει τη δυνατότητα να οργανώσει την πρόσβαση του στα ευρωπαϊκά προγράμματα αυτοτελώς.

 Οι Δήμοι όμως μικρού και μεσαίου μεγέθους έχουν αναντίρρητα την ανάγκη σοβαρών μηχανισμών στήριξης σε περιφερειακό επίπεδο και υπάρχουν πολλά παραδείγματα και στη χώρα μας, σύμφωνα με τα οποία η ύπαρξη τέτοιων μηχανισμών έχει βοηθήσει την αυτοδιοίκηση ανεξαρτήτως μεγέθους να κάνει μεγάλα βήματα σε σχέση με άλλες περιοχές απ΄ όπου απουσιάζουν τέτοιοι μηχανισμοί στήριξης.

Τέλος θα ήταν παράλειψη να μη σημειώσουμε πως, στα διάφορα προγράμματα, και δεν αναφέρομαι στα ΠΕΠ, αλλά κυρίως στα τομεακά και σ΄ αυτά που προκηρύσσονται απ΄ ευθείας απ΄ την Ευρωπαϊκή Ένωση, αναδεικνύεται ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, εξ αιτίας μιας σοβαρής έλλειψης που υπάρχει στο θεσμικό πλαίσιο. Η μη δυνατότητα συνεργασίας με εξειδικευμένους συμβούλους. Αυτό έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα σε διάφορους Δήμους κατά την υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων, εξ αιτίας διαφόρων λαθών και παραλείψεων με αποτέλεσμα να κινούνται, περίπου, στα όρια της νομιμότητας .

Γι΄ αυτό είναι απολύτως απαραίτητη η δημιουργία τέτοιων υποστηρικτικών μηχανισμών σε επίπεδο περιφέρειας που θα παράσχουν αποτελεσματικές και απολύτως χρήσιμες υπηρεσίες σε όλους τους ΟΤΑ.

8.     Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο ρόλος των ΟΤΑ διαφέρει αισθητά απ΄ αυτόν στη χώρα μας, παρά τα σοβαρά βήματα που κάναμε προς τα μπρος. Δύο είναι βασικά τα πεδία στα οποία υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη απόσταση. Το πεδίο των αρμοδιοτήτων και το πεδίο των ίδιων πόρων. Σ΄ ό,τι αφορά το πεδίο των αρμοδιοτήτων είναι γνωστό ότι στη Δυτική Ευρώπη εδώ και πολλές δεκαετίες, η επιλογή της αποκέντρωσης με αυτοδιοίκηση, οδήγησε στο να διαχειρίζονται το σύνολο σχεδόν των δημοσίων υποθέσεων οι πρωτοβάθμιοι οργανισμοί αυτοδιοίκησης. Απ΄ το διαβατήριο μέχρι το σχολείο και από τις υγειονομικές μονάδες μέχρι τη ρύθμιση της κυκλοφορίας, είναι αρμοδιότητες της αυτοδιοίκησης. 

 Στο δεύτερο πεδίο όπου επίσης η απόσταση είναι πολύ μεγάλη είναι το ζήτημα των ιδίων πόρων. Οι ίδιοι πόροι στην Ελλάδα είναι λίγοι και αφορούν κατά κανόνα τα ανταποδοτικά τέλη με κυριότερα αυτά της καθαριότητας, ενώ αναλόγως με την περιοχή μπορεί να υπάρχουν και έσοδα από μεταλλευτικές δραστηριότητες, εκμετάλλευση ιαματικών πηγών κ.α. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Τ.Α. διαχειρίζεται ένα μεγάλο μέρος των φορολογικών εσόδων, τα οποία της έχουν εκχωρηθεί απ΄ το κράτος με τη λογική της φορολογικής αποκέντρωσης.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα και το κράτος να συμμετέχει σε πολύ μικρό βαθμό στους προϋπολογισμούς των Δήμων, αλλά και οι ΟΤΑ να έχουν τους απαραίτητους πόρους για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους. Αυτό το μοντέλο αποτελεί τον κυρίαρχο στόχο της ΚΕΔΚΕ τα τελευταία χρόνια καθώς σύγκλιση με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα δεν μπορεί να νοηθεί έξω και πέρα απ΄ αυτό το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Θα πρέπει λοιπόν να σημειώσουμε δύο πράγματα.

 Πρώτον, αυτοδιοίκηση και αποκέντρωση δεν μπορούμε να έχουμε στην πατρίδα μας απλά με μια μεταβίβαση αρμοδιοτήτων, έστω και με εξασφαλισμένους πόρους, ούτε με μια αέναη διαδικασία θεσμικών μεταρρυθμίσεων που αφορούν τη δομή. Η πραγματική μεταρρύθμιση πρέπει ν΄ αφορά τη βάση, την οικονομία δηλαδή, και βρίσκεται στην μητέρα των μεταρρυθμίσεων που ακούει στο όνομα φορολογική αποκέντρωση με μετατροπή των κεντρικά διατειθέμενων πόρων σ΄ έναν μηχανισμό ενίσχυσης υπέρ των ασθενέστερων ΟΤΑ.

Δεύτερον, φορολογική εξουσία, μέσω της φορολογικής αποκέντρωσης, σημαίνει πολύ απλά ότι αρμοδιότητα ίσον ευθύνη. Πολλές αρμοδιότητες σημαίνουν και πολλές ευθύνες. Μεγάλες δυνατότητες στο πεδίο της οικονομικής αυτοδυναμίας και αυτοτέλειας σημαίνουν ότι πια η κάθε τοπική κοινωνία με την αρχή της είναι αντιμέτωπη με την πραγματικότητα και με ελάχιστη δυνατότητα της όποιας κεντρικής εξουσίας να επηρεάζει τα πράγματα σε τοπικό επίπεδο. Το μοντέλο αυτό αποδείχτηκε διαχρονικά αποτελεσματικό στη Δυτική Ευρώπη και πιστεύω πως είναι καιρός να το υιοθετήσουμε και στην πατρίδα μας. Απαιτείται φυσικά μεγάλος αγώνας γιατί η απόσταση μας απ΄ αυτό είναι πολύ μεγάλη αλλά πρέπει να το τολμήσουμε.